Techtalk/informatie

Lux, Lumen, Candela? Hoe zit het nu eigenlijk?

Om Led verlichting en conventionele verlichting goed te vergelijken is de lichtsterkte van belang, maar ook de spreidingshoek.

Lumen is de eenheid van lichtstroom voor de totale hoeveelheid licht in een lichtbundel. Pak je een gedeelte van deze bundel, dan heb je een kleinere lichtstroom (in lumen) maar in basis wel een gelijke lichtsterkte (in candela – letterlijk kaars)

1 Candela komt overeen met het licht van 1 gewone kaars. Als een lichtbron in alle richtingen licht uitzend (een complete bol) dan komt 1 cd ongeveer overeen met 12,6 lumen.

Lux is de verlichtingssterkte en eigenlijk de meest interessante waarde. De normen voor diverse ruimten worden weergegeven in lux.

1 lux is de verlichtingssterkte voortgebracht door 1 candela loodrecht op een oppervlakte op 1 meter afstand.

1 lux komt overeen met 1 lumen per m2.

Een lamp met een zeer kleine openingshoek en weinig lumen, kan dus veel meer lux geven dan een sterke lamp met veel lumen en een zeer grote openingshoek.

Enkele voorbeelden:

Vol zonlicht: 100 000 - 130 000 lux

Daglicht, indirect zonlicht: 10 000 - 20 000 lux

Bewolkte dag: 1000 lux

Lichtkleur en kleurweergave

Led verlichting is er in tal van kleuren. Koudwit (6500K) tot warmwit (3000K) buiten natuurlijk “echte” kleuren.

Iedere toepassing heeft haar eigen lichtkleur nodig, maar zeker zo belangrijk is de kleurweergave index (Ra waarde). Een zeer slechte TL buis heeft een waarde van 50; de hoogst haalbare waarde is 100. (volledig kleurecht)

Een Ra waarde van 80 is het minimum voor een kantooromgeving, voor winkelomgevingen

Minder dan Ra 80
Matige tot slechte kleurweergave-eigenschappen
Toepassing op plaatsen waar de kwaliteit van de kleurweergave van ondergeschikt belang is.

Tussen Ra 80 en 90
Goede kleurweergave-eigenschappen
Toepassing op plaatsen waar kleurwaardering niet de hoofdoverweging vormt, maar waar een goede weergave van de kleuren wel van belang is.

Tussen Ra 90 en 100
Zeer goede kleurweergave-eigenschappen
Toepassing voornamelijk daar waar correcte kleurbeoordeling een kritische taak is.

UGR?

UGR is de verblindingsgraad van een verlichtingsarmatuur en vooral belangrijk bij beeldschermwerk of optisch kritische activiteiten.

De waarde loopt van 10 tot 28. Hoe lager, hoe minder verblinding.

Voor beeldschermwerk is een U<20 zeker aan te bevelen.

Ook reflecties van wanden en plafonds kunnen invloed hebben op de UGR.

Gelijkmatigheid

Tot slot moet in een lichtontwerp ook de gelijkmatigheid in de gaten worden gehouden. Immers is het zeer storend als in een kantoorruimte boven het bureau veel licht is en tussen de bureaus er maar 100 lux is.

De gelijkmatigheid U (Uniformiteit) voor kantoren ligt op ca. 0,6.

Halfwaardetijd

LED verlichting heeft de naam veel licht te geven. Er zijn hele grote prijsverschillen, maar ook kwaliteitsverschillen.
De halfwaardetijd is een goeie graadmeter. Een LED lamp kan nu voldoende licht afgeven, maar wanneer wordt dat minder? De halfwaardetijd is de tijd waarbij de lamp nog maar 50% van haar licht afgeeft. Helaas geven niet veel fabrikanten die waarde op, maar uiteraard geld ook hier, goedkoop is duurkoop.

Aanbevolen niveaus volgens NEN 12464-1:

Algemene ruimtes	Lichtsterkte (lux)	Gelijkmatigheid	UGR	RA
Opslagruimten	75
Trappen	100	0.4	25	80
Serviceruimten	100
Sanitaire ruimten	100
Kantine	200	0.6	22	80
Gangen	200		28	40
Kantoren
Vergaderruimten (dimbaar)	400	0.6	22	80
Kantoren met werkplek aan het raam	500	0.6	19	80
Kantoortuinen	500	0.6	19	80
Tekenkamers	800	0.6	19	80
Scholen
Sanitaire ruimten	100		22	80
Kleedkamers	150		25	80
Gymnastiek lokalen	375	0.6	22	80
Leslokalen(dimbaar)	500	0.6	19	80
Praktijklokalen	750	0.7	19	80
Tekenlokalen	800	0.6	19	80
Detailhandel
Showroom	350
Verkoopruimten	350
Hotel/Horeca
Receptie	200
Kamers	300
Keuken	500
Ziekenhuizen
Wachtkamers	300	0.4	22	80
Therapiekamers(dimbaar)	300
Artsenkamers	500
Onderzoeksruimten	1000	0.7	19	80
Tandarts behandelkamers	1000	0.7	19	80